Inauguracja wystawy „Samarytanie z Markowej” w Ambasadzie RP w Caracas

12 maja 2016 roku w siedzibie ambasady RP w Caracas zainaugurowana została wystawa „Samarytanie z Markowej” poświęcona polskiej rodzinie Ulmów, która straciła życie za próbę uratowania swoich żydowskich sąsiadów w czasie okupacji niemieckiej ziem polskich.

Spotkanie z diasporą żydowską w Wenezueli miało miejsce wkrótce po otwarciu Muzeum Ulmów w Markowej przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę, co dodatkowo podkreślało bliskie więzy polsko-żydowskie. Na zaproszenie Ambasadora RP Piotra Kaszuby przybył Prezes Konfederacji Żydowskich Stowarzyszeń w Wenezueli (CAIV) David Bittan i wiceprzewodniczący Saúl Levine, ambasador pokoju William Soto Santiago. Obecni byli także liczni przedstawiciele społeczności polskiej i żydowskiej w Wenezueli oraz dziennikarze.

Otwierając wystawę Ambasador Piotr Kaszuba zaznaczył, że wszyscy obywatele polscy doznali cierpień pod okupacją niemiecką, w szczególności zaś obywatele polscy pochodzenia żydowskiego. Przed wojną w Polsce mieszkało 70% całej populacji Żydów na świecie, dlatego w czasie okupacji ze względów logistycznych Niemcy dokonali Holocaustu na ziemiach polskich. Prześladowania niemieckie nie powstrzymały jednak Polaków przed niesieniem pomocy swoim żydowskim sąsiadom. Polski dyplomata przypomniał, że okupowana Polska była jedynym krajem w Europie, gdzie za pomoc Żydom groziła kara śmierci, a pomimo to Polacy stanowią największą liczbę Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata (6454). Ambasador zaznaczył, że jedność społeczeństwa polskiego w obliczu zagłady była największym problemem dla niemieckich okupantów. Przypomniał też rolę, jaką odegrali emisariusze Polskiego Państwa Podziemnego, którzy poinformowali Aliantów Zachodnich o dokonanym Holokauście. Do dziś historycy spierają się o liczbę Polaków, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów, jak oceniają jest to liczba od 300 tysięcy nawet do 1,2 mln osób. Liczbę uratowanych ocenia się na 450 tysięcy.

Ambasador przypomniał, że obok wielu znanych na całym świecie osób ratujących Żydów w Polsce, jak Irena Sendlerowa, która ocaliła 2500 dzieci żydowskich jest wiele postaci mniej znanych. Przypomniał postać dziadka jego żony Anny Kaszuby Jana Wyrwicza, który za ratowanie Żydów w czasie okupacji odznaczony został Medalem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Jego córka Urszula Wyrwicz była więziona w obozie koncentracyjnym Ravensbrück a jej wuj Ludwik Cyburt zginął w KL Auschwitz. Ocalała cudem z Holokaustu Nusia Wacher, po wojnie przyjechała do Wenezueli, a jej postać jest przykładem wyjątkowego splotu losów Polaków i Żydów. Ambasador wyraził nadzieję, że wspomnienia Nusi zostaną zarejestrowane by służyć następnym pokoleniom jako ostrzeżenie przed barbarzyństwem.

5r

Dyplom Honorowy dla Jana Wyrwicza przyznany przez Instytut Jad Waszem w 2013 roku

Jan wyrwicz

Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata Jana Wyrwicza

Pojedynek medialny ambasadorów Polski i Rosji w Wenezueli

Nieodłącznym atrybutem stroju dyplomaty II Rzeczypospolitej była szpada. Był to relikt czasów, gdy przedstawiciel dyplomatyczny okazywał w ten sposób gotowość obrony interesów swojego kraju. Dziś, w dobie internetu i władzy mediów ta zasada pozostaje niezmienna, zmieniły się tylko środki. Na własnej skórze przekonał się o tym Ambasador Federacji Rosyjskiej w Boliwariańskiej Republice Wenezueli Władimir Zajemski.

Swego czasu ambasada RP w Caracas zamieściła jeden z tekstów  z okazji 70-rocznicy zakończenia II wojny światowej. Odsłaniał on kulisy zbrodni katyńskiej, mówiąc o współdziałaniu niemiecko-rosyjskim w eksterminacji polskich warstw przywódczych po agresji obu państw na II Rzeczpospolitą we wrześniu 1939 roku. Zgodnie z prawdą mówił o tym, że Wódz Naczelny i Premier RP gen. Władysław Sikorski, uznał, że Polska znalazła się  w stanie wojny z ZSRR: Rosja zdradziła, idąc zbrojnie na pomoc Niemcom i uderzając na nas w umówionym z nimi momencie nożem w plecy (…) odtąd jesteśmy w stanie wojny z Sowietami na równi z Niemcami.

W końcu sierpnia 2015 roku Ambasador RP Piotr Kaszuba zorganizował w ambasadzie  przeznaczony dla dziennikarzy pokaz filmu o Julienie Bryanie, amerykańskim korespondencie w Warszawie w czasie kampanii wrześniowej. Przed projekcją Ostatniego korespondenta ambasador wygłosił prelekcję, w której zaznaczył,  że Polska została napadnięta w 1939 roku przez III Rzeszę Niemiecką i ZSRR. Przypomniał przemówienie Hitlera z 22 sierpnia, wygłoszone do wyższych dowódców niemieckich, Bądźcie bezlitośni, bądźcie brutalni!  Z drugiej strony Ambasador Piotr Kaszuba podkreślił, że Stalin uznał Polaków za wrogów narodu radzieckiego. Zaznaczył, że Polska stała się pierwszą ofiarą tej wojny. Podkreślił także jak wielkie straty poniósł nasz kraj w drugiej wojnie światowej, tracąc 22% swojej ludności, które dotknęły każdą polską rodzinę. Mówiąc o dzisiejszych demokratycznych Niemczech, wyraził nadzieję, że także Rosja będzie w końcu w stanie przezwyciężyć swoje ciemne karty historii.  Spotkanie w ambasadzie opisano w artykule w Correo del Orinoco. Film ten był później pokazany w kinie  korpusowi dyplomatycznemu w Wenezueli i szerokiej publiczności.

Na reakcję ambasadora Federacji Rosyjskiej nie trzeba było długo czekać. 20 września 2015 roku ambasador Władimir Zajemski opublikował swój artykuł na łamach dziennika Correo del Orinoco, pod tytułem Prawda jako historyczny imperatyw. Zaatakował w nim Polskę, uznając domniemaną inwazję wojsk radzieckich na Polskę w 1939 roku za kłamstwo. Według niego Polacy przypisują ZSRR domniemane zbrodnie wojenne, aby ukryć własną drapieżną przeszłość hitlerowskiego sojusznika. W swoim tekście Zajemski skarżył się, że w ostatnim czasie nasiliły się próby przypisania ZSRR odpowiedzialności za domniemane zbrodnie popełnione podczas II wojny światowej, a przecież to nieśmiertelne bohaterstwo żołnierzy radzieckich doprowadziło do ostatecznego pokonania hitlerowców. Podkreślił, że wyzwolenie Polski kosztowało ZSRR 600 tys. zabitych żołnierzy i milion rannych. Według rosyjskiego ambasadora Polacy prowadzą kłamliwą kampanię, chcąc przyćmić bohaterskie dokonania narodu rosyjskiego, a Polska próbuje tym samym odwrócić uwagę od swego nieodpowiedniego zachowania podczas II wojny światowej. Odniósł się także do prelekcji ambasadora polskiego Piotra Kaszuby przed projekcją filmu.

W tekście Zajemskiego znalazło się wiele szkalujących Polskę stwierdzeń np.: trzeba zauważyć, że Polska, chociaż później była pierwszą ofiarą II wojny światowej, w okresie przedwojennym chciała uchodzić za wiernego sojusznika Hitlera. To był jedyny kraj europejski, który towarzyszył nazistom po makabrycznym porozumieniu monachijskim, gdy Niemcy najechali na Czechosłowację. Polacy w pośpiechu wyrwali temu najechanemu państwu region Cieszyna jako swą zdobycz wojennąCo więcej, to właśnie rząd polski, aby przymilić się nazistowskiemu Berlinowi, nie zgodził się na przemarsz wojsk radzieckich, które chciały uratować ten kraj przed niemiecką agresją. To profaszystowskie stanowisko Warszawy uniemożliwiło podpisanie traktatu o wzajemnej współpracy między ZSRR, Czechosłowacją i Francją.

Według rosyjskiego dyplomaty 17 września 1939 roku nie doszło do radzieckiej agresji przeciw Polsce. ZSRR odebrał jedynie ziemie wcześniej bezprawnie zajęte przez polskiego drapieżnika. Jeśli chodzi o ową, domniemaną, okupację ziem polskich przez wojska stalinowskie, to trzeba powiedzieć jasno, że chodziło o ziemie, do których Polska uzurpowała sobie prawa po I wojnie światowej. Dzisiaj te ziemie nie są częścią Polski i Warszawa nie próbuje ich odzyskać, ponieważ wie, że zajęła je wówczas bezprawnie ze swą znaną drapieżnością.

By ostatecznie pogrążyć stronę polską rosyjski ambasador zarzucił Polakom antysemityzm i obarczył ich odpowiedzialnością za Holocaust. Jest rzeczą powszechnie znaną, że antysemityzm w Polsce rozlał się w trakcie wojny, co doprowadziło do śmierci wielu Polaków pochodzenia żydowskiego zabitych z rąk zarówno ich współobywateli, jak i nazistów. Ta masakra pokazana jest na przykład w nagrodzonym Oscarem filmie »Ida «. To jest prawdziwa historia antysemityzmu w Polsce podczas II wojny światowej, gdzie Holocaustu dokonali, pomimo nazistowskiego horroru, sami Polacy.

Pikanterii całej sprawie dodawał fakt, że ambasador rosyjski jest historykiem. Rosyjskie oszczerstwa i atak na polską pamięć historyczną nie mogły pozostać bez odpowiedzi. Ambasador Piotr Kaszuba napisał artykuł w formie sprostowania do Correo del Orinoco. Opublikowano pelna tresc sprostowania , które nosiło tytuł: ”Prawda jako fundament pamięci historycznej”. Artykuł ukazał się w dniu wizyty Ministra Spraw Zagranicznych Rosji Siergieja Ławrowa w Wenezueli.

Polski dyplomata przypomniał, że Polska odrodziła się w 1918 roku po 123 latach zaborów, dokonanych m. in. przez Rosję. Rzeczpospolita po wygranej wojnie polsko-bolszewickiej podpisała z Rosją Radziecką pokój ryski w 1921 roku, a w 1932 roku pakt o nieagresji z ZSRR. 17 września 1939 roku wojska radzieckie najechały Polskę, zaatakowaną przez Niemcy 1 września 1939 roku, wypełniając w ten sposób postanowienia podpisanego z Niemcami Paktu Ribbentrop-Mołotow. Związek Radziecki atakując Polskę zrealizował wszystkie przesłanki definicji „agresji zbrojnej” , która została zakazana Paktem Brianda Kellogga z 1928 roku i pogwałcił wiążące go umowy międzynarodowe z Polską. Agresja ZSRR 17 września 1939 roku na Polskę jest faktem historycznym.  W latach 1939-1941 Związek Radziecki deportował z zajętych terenów Polski do obozów przymusowej pracy, tzn. łagrów w głębi kraju 2 miliony obywateli polskich, którzy w większości nie przeżyli z powodu głodu i zimna na Syberii. Na rozkaz Stalina dokonano zbrodni ludobójstwa w Katyniu, mordując 21 i pół tysiąca polskich oficerów i wysokiej rangi urzędników państwowych.

Zaznaczył, że Armia Czerwona ma niezaprzeczalne zasługi w walce i zwycięstwie nad faszystowskimi Niemcami, ale wszystkie kraje, które „wyzwalała” zarazem okupowała narzucając komunistyczne rządy, dominację polityczną i eksploatację ekonomiczną.

Ambasador Piotr Kaszuba wskazał, że ambasador Zajemski wykazuje nieznajomość historii zarzucając Polsce współpracę z hitlerowcami, bowiem Polska była wyjątkowym  krajem, którego rząd nigdy nie kolaborował z faszystowskimi Niemcami. Polska nie uczestniczyła w Traktacie z Monachium, na którym Niemcy za przyzwoleniem Wielkiej Brytanii i Francji, zadecydowały o aneksji części Czechosłowacji. Ta sytuacja sprowokowała rząd polski do uregulowania sprawy Śląska Cieszyńskiego, zamieszkałego przez 120 tys. Polaków, przyznanego w drodze plebiscytu Polsce po I wojnie światowej. Było to jednak ultimatum zwrotu tych terenów zaakceptowanym przez rząd Czechosłowacji, a więc porozumienie między rządami zainteresowanych krajów, a nie decyzja mocarstw stanowiąca o granicach.

Prawdą jest, że ziemie polskie zagarnięte przez ZSRR nie wróciły do Polski. Decyzją polityczną 3 zwycięskich mocarstw: USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR zadecydowano w Jałcie o nowych strefach wpływów i przyszłości krajów bez pytania ich o zgodę, ani brania pod uwagę ich ogromnego udziału i poświęcenia w walce z hitlerowskim okupantem. Polska nie kwestionuje porozumienia w sprawie granic , ale broni praw każdego narodu do wolności i  samostanowienia o swojej drodze rozwoju.

To  paradoksalne, że Ambasador Rosji,  przyznającej się do kontynuacji Związku Radzieckiego, który przez pół wieku podporządkowywał sobie pół Europy, narzucając system polityczny, gospodarczy, cenzurę , posądza Polskę o supremację! Polska od wieków znana była z największej w Europie tolerancji wobec zamieszkujących jej terytorium mniejszości narodowych. Z tego powodu do Polski właśnie ściągali prześladowani w Europie Żydzi. O historii Żydów Polskich można dowiedzieć się odwiedzając, nawet internetowo, otwarte w Warszawie Muzeum „Polin” (tak nazywali Żydzi Polskę, co oznaczało „ Tu odpoczniesz”).

Ambasador Zajemski nie oglądał lub nie zrozumiał filmu „ Ida” twierdząc, że film  jest prawdziwą historią o polskim antysemityzmie w czasie II wojny światowej i odpowiedzialności Polaków za holokaust. Film „Ida” nie jest filmem dokumentalnym. Opisuje konfrontację postaw i wartości, jakimi kierują się dwie bohaterki filmu. Tytułowa Ida to młoda dziewczyna , która chce zostać zakonnicą. W dalszej części filmu dowiadujemy się, że była dzieckiem żydowskim uratowanym od niemieckiej zagłady i wychowanym przez polskie zakonnice. Jej ciotka to sędzina  z czasów stalinowskich, która wydawała wyroki skazując na śmierć polskich patriotów, których jedyną winą było to, że  walczyli o wolną Polskę.  Film jest odzwierciedleniem stalinowskich zbrodni sądowych, które miały miejsce w Polsce w okresie do 1956 roku. Próbuje ona odwieść siostrzenicę od decyzji konfrontując ją z tragiczną historią jej Żydowskiej rodziny /zamordowanej podczas wojny na podstawie denuncjacji polskiego sąsiada/oraz przedstawiając uroki bogatego życia, jakie prowadzi dzięki posłusznemu wykonywaniu rozkazów władzy komunistycznej. Gdy Ida postanawia jednak uciec od świata pokrętnej ideologii i podwójnej moralności , w którym żyje ciotka i wrócić do zakonu, przekupna sędzina,  targana wyrzutami sumienia popełnia samobójstwo. Twierdzenie, że film nagrodzony Oskarem jest dowodem na udział Polaków w holokauście Żydów jest absurdem i wyrazem złej woli. Sporadyczne przypadki kolaboracji Polaków z hitlerowskim okupantem stanowią krople w morzu uczuć współczucia i praktycznego wsparcia udzielanego prześladowanym. Ci, którzy zhańbili imię patrioty, a przede wszystkim człowieka, zostali przykładnie ukarani. Wyroki na kolaborantach były wykonywane przez polskie podziemie, a Ustawa sierpniowa z 1944 roku skazywała na karę główną kolaborantów, którzy przyczynili się do  śmierci współobywateli, w tym także Żydów. Lista polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata z kolei to najdłuższa lista ludzi serca i poświęcenia. Polska była jedynym krajem okupowanym przez Niemcy, w którym za pomoc Żydom groziła kara śmierci dla całej rodziny. Radziłbym Ambasadorowi poczytać książki o tematach, na które się wypowiada, z czasów po tzn.  „pierestrojce”, czyli okresie transformacji w 1990 r., ujawnieniu archiwów radzieckich i zakończeniu „ zimnej wojny”, np. wspomnienia byłego Ministra Spraw Zagranicznych- Władysława Bartoszewskiego, członka „Żegoty”- jedynej w okupowanych przez Niemców krajach, polskiej organizacji, która w sposób instytucjonalny wspierała Żydów, niezależnie od Armii Krajowej i ludzi dobrej woli, czy książkę Richarda Lukasa„ Zapomniany Holokaust”, „Question of Honor” Lynne Olson & Stanley Cloud, książki Romana Davisa i wiele innych nie skażonych propagandą z czasów naszej młodości .

Historia stosunków Polski, Niemiec i Rosji nie jest łatwa, ale naszym zadaniem dyplomatów jest doprowadzanie do wybaczenia i budowania pokojowej przyszłości  w oparciu jednak o prawdę historyczną, a jeżeli nie posiadamy dostatecznej wiedzy, to zostawmy to historykom. Rosyjski dyplomata dostał touché.

Wkrótce rosyjskiemu ambasadorowi w Wenezueli przyszedł na pomoc jego kolega z Warszawy Ambasador Siergiej Andriejew, który we wrześniu 2015 roku w jednej ze stacji telewizyjnych w Polsce oskarżył Polskę, że ponosi częściową odpowiedzialność za wybuch wojny w 1939 roku, bo uniemożliwiała zawiązanie koalicji antyhitlerowskiej. Wszystko wyglądało na zaplanowaną kontrofensywę dyplomatyczną MSZ Rosji, a po tej mijającej się z prawdą wypowiedzi rosyjski dyplomata został wezwany do polskiego MSZ.

Cała sprawa ma gorzką puentę. W 2016 roku rosyjski bloger z Permu został skazany na grzywnę 200 tys. rubli za „rehabilitację nazizmu”, gdy napisał, że II wojnę światową zaczęli komuniści i Niemcy od ataku na Polskę we wrześniu 1939 roku. Rosyjski sąd uznał, że publicznie zaprzeczył wyrokom trybunału w Norymberdze i rozpowszechnia fałszywe informacje na temat działań ZSRR w czasie II wojny światowej. W lutym 2017 rosyjski minister obrony ujawnił, że Rosja tworzy specjalne jednostki wojskowe do prowadzenia wojny informacyjnej w przestrzeni medialnej.

ewrewrrewtr

tekst Ambasadora Piotra Kaszuby w Correo del Orinoco

Honorowa Odznaka Sybiraka

10 lutego minęła kolejna rocznica pierwszej deportacji 140 tysięcy ludności II Rzeczypospolitej z terytoriów okupowanych przez ZSRR w 1940 roku. W sumie w 4 wywózkach w latach 1940-1941 Sowieci zesłali 320 tysięcy obywateli polskich. Warto pamiętać, że Polaków zsyłano do ZSRR także w czasie drugiej okupacji Kresów Wschodnich w 1944 roku.

Kresy Wschodnie, najechane przez Armię Czerwoną 17 września 1939 roku, zostały z pogwałceniem zasad prawa międzynarodowego włączone w skład Związku Radzieckiego. Konwencja haska z 1907 roku w sposób precyzyjny zakazywała dokonywania zmian. Mniej więcej w tym samym czasie Niemcy włączyli do III Rzeczy Pomorze, Wielkopolskę, Śląsk i część Polski centralnej. Sowieci byli bardziej perfidni i zorganizowali sfałszowane wybory w październiku 1939 roku, gdzie większość ludności opowiedziała się za włączeniem Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy do BSRR i USRR ZSRR.

Los polskich zesłańców był tragiczny. Deportowani w bydlęcych wagonach z resztkami dobytku, osiedlani byli w odległych rejonach ZSRR, gdzie dziesiątkowały ich same warunki klimatyczne. Część osadzano w obozach pracy przymusowej GUŁAG NKWD, gdzie warunki ich przetrzymywania niewiele różniły się od niemieckich obozów koncentracyjnych. Większość na zawsze została na Nieludzkiej Ziemi. Niewielu udało się wydostać z ZSRR z armią Andersa w 1942 roku.

Jednak najgorsze spotkało polskich oficerów, którzy wbrew konwencji genewskiej z 1929 roku, której ZSRR nie podpisał zostali osadzeni w obozach policji politycznej NKWD. Większość z nich została zgładzona w mordzie katyńskim, dokonanym na mocy decyzji KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku.

Część polskich jeńców osadzono w systemie około 20 punktów obozowych jenieckich obozów pracy NKWD na okupowanych Kresach w okolicach Równego, gdzie budowali w morderczym tempie drogę strategiczną Nowogród Wołyński–Lwów przez Równe, Dubno i Brody.

III Rzeczpospolita do 1993 roku nie była w stanie dać zadośćuczynienia Sybirakom. Osadzeni w obozach na okupowanych Kresach w aktach urzędowych traktowani byli jako internowani, więc nie przysługiwały im prawa kombatanckie. Dopiero interwencja Piotra Kaszuby, ówczesnego pracownika Departamentu Prawno-Traktatowego MSZ spowodowała, że w 1993 ku Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej zmieniło tę kwalifikację uznając ich za więźniów obozów koncentracyjnych i przyznając im prawa kombatanckie. W nagrodę Związek Sybiraków przyznał Piotrowi Kaszubie Honorową Odznakę Sybiraka.

fjrjfj

Honorowa Odznaka Sybiraka

 

Piotr Kaszuba

Piotr Kaszuba (ur. 1956) – polski prawnik i dyplomata, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Rzeczypospolitej Polskiej w Boliwariańskiej Republice Wenezueli do 31 grudnia 2016 roku, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Surinamu, Grenadzie, Kooperacyjnej Republice Gujany, Jamajce, Barbados, Saint Vincent i Grenadyny, Saint Kitts i Nevis, Republice Trynidadu i Tobago oraz we Wspólnocie Dominiki do 31 grudnia 2016 roku, w latach 2006-2010 pełnił funkcję Ambasadora RP w Słowenii.

W 1979 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1980–1983 odbył studia podyplomowe w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego Polskiej Akademii Nauk.

W latach 1985–1992 był zatrudniony jako rzeczoznawca w firmie „Elektrim”. W 1992 rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Przez cztery lata związany był z Departamentem Prawno-Traktatowym, gdzie pełnił funkcje radcy ministra, naczelnika wydziału i wicedyrektora. Odpowiadał za negocjacje umów gospodarczych z Federacją Rosyjską, traktatu z Republiką Litewską oraz sukcesji umów po rozpadzie Związku Radzieckiego, Jugosławii i Czechosłowacji.

Od 1996 kierował wydziałem konsularnym Ambasady RP w Hadze, odpowiadał również za kontakty z Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości, Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii oraz Konferencją Prawa Prywatnego Międzynarodowego. W 1999 objął funkcję konsula generalnego w Sztokholmie. W 2001 powrócił do pracy w Departamencie Prawno-Traktatowym MSZ, gdzie m.in. pełnił obowiązki zastępcy dyrektora. Od listopada 2005 wykonywał obowiązki dyrektora Biura Dyrektora Generalnego MSZ.

W 2006 otrzymał nominację na stanowisko ambasadora RP w Słowenii, które pełnił do 1 września 2010.

W czasie pełnienia swojej misji doprowadził do ustanowienia nowych konsulów honorowych w Wenezueli, Barbados, Gujanie, Wspólnocie Dominiki, Saint Vincent i Grenadynach. Uzyskał poparcie dla polskich kandydatów w Organizacji Międzynarodowej Lotnictwa Cywilnego, Międzynarodowym Trybunale Karnym, Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Dzięki jego zabiegom sesja Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2017 roku odbędzie się w Krakowie.

rewrrewewr